dinsdag 17 oktober 2023

Unieke oorlogsfoto’s Y.M.C.A. in Nijmegen

Het Vrijheidsmuseum in Groesbeek is in het bezit gekomen van unieke foto’s van de zorg voor geallieerde soldaten in Nijmegen en omgeving. Deze worden op 18 oktober a.s. om 19:30 gepresenteerd in de Thiemeloods, samen met het bijzondere verhaal dat erachter schuilgaat. Het album van een Britse Y.M.C.A. vrijwilliger bevat nog nooit eerder getoonde foto’s van de overstroming van Elst, de Waalbrug in de frontlinie en de geallieerde rustcentra in De Witte Molen en O42. Het album bevat tevens prachtige beelden van de Y.M.C.A. tijdens de bevrijding van Frankrijk en België. Achter al deze bijzondere kiekjes schuilt een even meeslepend Nijmeegs liefdesverhaal. (De Y.M.C.A., Youth Men’s Christian Association, is een welzijnsorganisatie voor jongeren. In de tijd van de Tweede Wereldoorlog ontfermde zij zich ook over de jonge soldaten.)

Twee jonge mensen ontmoeten elkaar eind oktober 1944 in Nijmegen onder een molen. Hij, Jack Speller, is een pacifist die tijdens de oorlog tot de conclusie komt dat het moreel noodzakelijk is iets te doen tegen het nationaalsocialisme. Hij geeft zich op als oorlogsvrijwilliger bij de Y.M.C.A. en gaat aan het front koffie en thee serveren. Zij, Tonnie Kuijpers, is een akela bij de scouting die tijdens de bezetting betrokken was bij kleine verzetsdaden en daardoor kort gevangen heeft gezeten. Samen worden ze geliefden voor het leven en een ijzersterk team dat zich ontfermt over soldaten met wie het mentaal slecht gaat. Eerst bij de Witte Molen aan de Looimolenweg 17 in Nijmegen en later aan de Oranjesingel 42, ook wel bekend als O42.

Aan de jonge mannen op de foto’s zie je het niet. Ze lachen met mokken koffie in hun hand. Jack beschrijft ze als: “Jongens tegen wie we vaak zeiden, als ze om sigaretten vroegen: ‘Ben je wel oud genoeg om te roken?’ Even later zag je een hardheid in hun ogen en algemene vermoeidheid in hun gelaatstrekken. Het leek alsof ze geen mannen waren geworden, maar nog steeds jongens waren met de zorgen van oude mannen”. Het rustcentrum van Jack en Tonnie heeft de uitstraling van een gewone verloflocatie, zodat de jongens en mannen zo min mogelijk te maken krijgen met stigma. Het is een bewust onzichtbare vorm van frontzorg, waardoor het ook in de naoorlogse herinnering minder zichtbaar is.

De prachtige foto’s en het oorlogsverhaal van Tonnie Kuijpers en Jack Speller worden woensdag 18 oktober vanaf 19:30 uur (inloop vanaf 19:00 uur) gepresenteerd in de Thiemeloods. Marcelle Speller, dochter van Jack en Tonnie, vertelt (in het Engels) over haar ouders en Rense Havinga, conservator van het Vrijheidsmuseum en Joost Rosendaal, historicus van de Radboud Universiteit, voorzien de foto’s van historische context (in het Nederlands).

Datum: 18 oktober; Tijd: 19:30 uur (inloop 19:00 uur)
Locatie: Thiemeloods, Leemptstraat 34, 6512 EN, Nijmegen
Prijs: €7,- p.p. (Museumkaart is NIET geldig.)
Reserveren is vereist en kan t/m 16-10, via: 024-3974404; welkom@infocentrumwo2.nl;
Facebook: /infocentrumwo2, Twitter: @infocentrumwo2
Instagram: /infocentrumwo2; LinkedIn: /company/infocentrumwo2